Gümrük muhafaza memurları 24/24 ve 12/12 nöbet usulüne göre son derece ağır şartlarda çalışmaktadır.
Gümrük Müsteşarlığına bağlı Başmüdürlükler emrinde taşrada çalışan Ülkenin aynası olarak tabir edilen gümrük kapılarında yılın 365 günü görev yapan, haftasonu, bayram, vb. tatili olmayan, birçok hakkı gün geçtikçe elinden alınan ve yeni sorumluluklar yüklenen gümrük muhafaza memurları çalışma usul ve şartları belirtilmeden idarelerin keyfiyetine göre personel eksikliği bahane edilerek çok ağır şartlarda çok riskli görevler yüklenerek çalışmaktadır.
Gümrük muhafaza görev yönetmeliğinin ilgili maddesinde gümrük muhafaza memurlarının görevleri aşağıdaki şekildedir.
Madde 4 - a) Kara hududu ile deniz ve hava limanlardaki gümrük kapılıları, giriş ve çıkış yapan kişi, eşya ve taşıtların muhafazası ile gümrüğe sevk edilmelerini ve gümrük işlemlerinin yapılmasını sağlamak.
b) Kişi, eşya ve taşıtların gümrük işlemleri bitmeden gümrüklü alandan çıkmalarını önlemek, gümrüklü yer ve sahaların takibini yapar
c) Bakanlığın sorumluluğunda ki yer ve sahalarda, münhasıran diğer yer ve sahalarda da gerektiğinde ilgili kuruluşlarla işbirliği yapmak suretiyle kaçakçılığı men, takip ve tahkik etmek.
d) Bakanlıkça verilecek benzeri görevleri yapmak
İşte bu görev ve sorumluluklar Gümrük Muhafaza Memurlarına çok zor şartlar ve çalışma koşulları içerisinde yerine getirtilmektedir. Hâlbuki bu çalışma şartlarının hiçbir yasal dayanağı yoktur.
Çalışmak bir ödev ise, dinlenmek de doğal bir haktır. Bu nedenle, ILO sözleşmelerine göre kamu veya özel sektörde çalışanlar için günlük çalışma süresi 8 saat olarak öngörülmüştür. Ülkemiz de bu sözleşmeyi imzalamıştır. Ayrıca, 657 sayılı D.M.K.?nın 99. ve takip eden maddelerinde, devlet memurlarının çalışma saat ve usulleri yasal hükme bağlanmıştır. Buna göre; devlet memurlarının haftalık çalışma süresi, cumartesi ve pazar günleri tatil olmak üzere 40 saattir. Ancak, Devlet Memurları Kanunun 101 nci maddesinde ?Günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan Devlet Memurlarının çalışma şekil ve saatleri Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığının muvafakati alındıktan sonra kurumlarınca düzenlenir? hükmünü taşıdığından söz konusu belirleme yapılırken hem Başbakanlık hem de Devlet Personel Başkanlığının görüşünün alınmasının zorunlu ve bu usule uymamanın şekil ve usul unsuru yönünden hukuka aykırı olduğu, ilgili idarenin söz konusu belirlemeyi yaparken ve takdir yetkisini kullanırken kamu yararı ve hizmet gereklerini dikkate almak zorunda olduğu ve keyfi hareket edemeyeceği, çalışma saatlerinin düzenli olmasının İnsan Hakları açısından çok önemli olduğu ve tahamülü aşan bir şekilde çalıştırılmanın ciddi bir hak ihlali olarak ortaya çıktığı, Bu bağlamda 24 saat hizmet veren gümrük muhafaza memurunun, çalışma saatlerini düzenleyen özel bir düzenleme yapılmadığından, ?idarenin iznine? bağlı olarak 12/12 veya 24/24 saat çalışma sistemi uygulanmaktadır.
-Anayasanın 49 ncu maddesinde ? Devlet çalışanların hayatını geliştirmek için çalışanları korumak zorundadır?
-İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin) 22?nci maddesinde ?Her şahsın çalışmaya, adil ve elverişli çalışma şartlarına? hakkı vardır, 24?ncü maddesinde, ?Her şahsın dinlenmeye..., Bilhassa çalışma müddetinin makul surette tahdidine... hakkı vardır.
-Anayasanın 59 ncu maddesinin ?Dinlenmek çalışanların hakkıdır.? Hükmü gereğince mevcut çalışma koşullarının düzenli olarak dinlenme olanağını vermeyecek şekilde anayasaya aykırılık teşkil ettiği, öte yandan burada sadece yorgun memuru değil, böyle bir memurun işi gereği muhatap olacağı vatandaşlara verebileceği zararın gözden uzak tutulmaması gerekmektedir.
Muhafaza Teşkilatının çalışma sisteminin temeli vardiya biçimidir. Vardiya biçiminde çalışma koşullarının, insanın fizyolojik, psikolojik ve sosyolojik durumunda olumsuz etkileri bulunduğu bilimsel olarak tespit edilmiştir. İnsan vücudu normal şartlarda belirli bir biyolojik çalışma saatine sahiptir. Gündüzleri çalışır, geceleri dinlenir. Hizmet gereği gümrük muhafaza mesleğinde bu mümkün değildir. Bu nedenle, kişi üzerinde oluşması muhtemel ?ruhsal bozukluk ve bilinçte negatif yansıma? sakıncalarının giderilebilmesi için çalışan kişiye yeterli oranda ve uygun mekanda dinlenme imkanı tanınmalıdır.
İşte gümrük muhafaza memurları da en tabii insanlık haklarını aramaktadır. Gümrük muhafaza memurlarının da yoruluncaya kadar çalışmaya, işten çıktıktan sonra dinlenmeye, bayramlarda izin yapmaya, ailesi ile vakit geçirmeye, stressiz bir şekilde, yarın ne olacağını düşünmeden yaşamaya hakkı olmalıdır.
Bu sorun yüzünden Gümrüklere her sene atanan birçok genç üniversite mezunu memur, çalışma saatlerini gördükten sonra göreve başlamamış, istifa etmiş veya kurum değiştirmiştir. Başka çaresi olmayan memurlar ise her sene sınavlara girmekte ve başka kurumlara geçmenin ya da başka işte çalışmanın yollarını aramaktadır.
Türkiye?de gümrük müsteşarlığı bünyesinde yeterli sayıda memur bulunmamaktadır. Özellikle nöbet usulü ve silahlı olarak çalışan gümrük muhafaza memurlarının sayısı norm kadronun oldukça altındadır. Buna rağmen iyi çalışma şartları için yeterli personel olmasına rağmen gümrük idareleri tarafından son derece keyfi uygulamalar yapılmaktadır. Her sene yapılan kpss yerleştirmelerinde gümrük muhafaza memurluğuna alım yapılmaktadır. Fakat Türkiye genelinde memur sayısı hep aynı kalmaktadır. Çünkü sayısı azımsanmayacak kadar muhafaza memuru bu çalışma şartlarını görerek kurumu terk etmektedir.
Gümrük muhafaza memurları 24/24 ve 12/12 nöbet usulüne göre son derece ağır şartlarda çalışmaktadır.
Gümrük Müsteşarlığına bağlı Başmüdürlükler emrinde taşrada çalışan Ülkenin aynası olarak tabir edilen gümrük kapılarında yılın 365 günü görev yapan, haftasonu, bayram, vb. tatili olmayan, birçok hakkı gün geçtikçe elinden alınan ve yeni sorumluluklar yüklenen gümrük muhafaza memurları çalışma usul ve şartları belirtilmeden idarelerin keyfiyetine göre personel eksikliği bahane edilerek çok ağır şartlarda çok riskli görevler yüklenerek çalışmaktadır.
Gümrük muhafaza görev yönetmeliğinin ilgili maddesinde gümrük muhafaza memurlarının görevleri aşağıdaki şekildedir.
Madde 4 - a) Kara hududu ile deniz ve hava limanlardaki gümrük kapılıları, giriş ve çıkış yapan kişi, eşya ve taşıtların muhafazası ile gümrüğe sevk edilmelerini ve gümrük işlemlerinin yapılmasını sağlamak.
b) Kişi, eşya ve taşıtların gümrük işlemleri bitmeden gümrüklü alandan çıkmalarını önlemek, gümrüklü yer ve sahaların takibini yapar
c) Bakanlığın sorumluluğunda ki yer ve sahalarda, münhasıran diğer yer ve sahalarda da gerektiğinde ilgili kuruluşlarla işbirliği yapmak suretiyle kaçakçılığı men, takip ve tahkik etmek.
d) Bakanlıkça verilecek benzeri görevleri yapmak
İşte bu görev ve sorumluluklar Gümrük Muhafaza Memurlarına çok zor şartlar ve çalışma koşulları içerisinde yerine getirtilmektedir. Hâlbuki bu çalışma şartlarının hiçbir yasal dayanağı yoktur.
Çalışmak bir ödev ise, dinlenmek de doğal bir haktır. Bu nedenle, ILO sözleşmelerine göre kamu veya özel sektörde çalışanlar için günlük çalışma süresi 8 saat olarak öngörülmüştür. Ülkemiz de bu sözleşmeyi imzalamıştır. Ayrıca, 657 sayılı D.M.K.?nın 99. ve takip eden maddelerinde, devlet memurlarının çalışma saat ve usulleri yasal hükme bağlanmıştır. Buna göre; devlet memurlarının haftalık çalışma süresi, cumartesi ve pazar günleri tatil olmak üzere 40 saattir. Ancak, Devlet Memurları Kanunun 101 nci maddesinde ?Günün 24 saatinde devamlılık gösteren hizmetlerde çalışan Devlet Memurlarının çalışma şekil ve saatleri Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığının muvafakati alındıktan sonra kurumlarınca düzenlenir? hükmünü taşıdığından söz konusu belirleme yapılırken hem Başbakanlık hem de Devlet Personel Başkanlığının görüşünün alınmasının zorunlu ve bu usule uymamanın şekil ve usul unsuru yönünden hukuka aykırı olduğu, ilgili idarenin söz konusu belirlemeyi yaparken ve takdir yetkisini kullanırken kamu yararı ve hizmet gereklerini dikkate almak zorunda olduğu ve keyfi hareket edemeyeceği, çalışma saatlerinin düzenli olmasının İnsan Hakları açısından çok önemli olduğu ve tahamülü aşan bir şekilde çalıştırılmanın ciddi bir hak ihlali olarak ortaya çıktığı, Bu bağlamda 24 saat hizmet veren gümrük muhafaza memurunun, çalışma saatlerini düzenleyen özel bir düzenleme yapılmadığından, ?idarenin iznine? bağlı olarak 12/12 veya 24/24 saat çalışma sistemi uygulanmaktadır.
-Anayasanın 49 ncu maddesinde ? Devlet çalışanların hayatını geliştirmek için çalışanları korumak zorundadır?
-İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin) 22?nci maddesinde ?Her şahsın çalışmaya, adil ve elverişli çalışma şartlarına? hakkı vardır, 24?ncü maddesinde, ?Her şahsın dinlenmeye..., Bilhassa çalışma müddetinin makul surette tahdidine... hakkı vardır.
-Anayasanın 59 ncu maddesinin ?Dinlenmek çalışanların hakkıdır.? Hükmü gereğince mevcut çalışma koşullarının düzenli olarak dinlenme olanağını vermeyecek şekilde anayasaya aykırılık teşkil ettiği, öte yandan burada sadece yorgun memuru değil, böyle bir memurun işi gereği muhatap olacağı vatandaşlara verebileceği zararın gözden uzak tutulmaması gerekmektedir.
Muhafaza Teşkilatının çalışma sisteminin temeli vardiya biçimidir. Vardiya biçiminde çalışma koşullarının, insanın fizyolojik, psikolojik ve sosyolojik durumunda olumsuz etkileri bulunduğu bilimsel olarak tespit edilmiştir. İnsan vücudu normal şartlarda belirli bir biyolojik çalışma saatine sahiptir. Gündüzleri çalışır, geceleri dinlenir. Hizmet gereği gümrük muhafaza mesleğinde bu mümkün değildir. Bu nedenle, kişi üzerinde oluşması muhtemel ?ruhsal bozukluk ve bilinçte negatif yansıma? sakıncalarının giderilebilmesi için çalışan kişiye yeterli oranda ve uygun mekanda dinlenme imkanı tanınmalıdır.
İşte gümrük muhafaza memurları da en tabii insanlık haklarını aramaktadır. Gümrük muhafaza memurlarının da yoruluncaya kadar çalışmaya, işten çıktıktan sonra dinlenmeye, bayramlarda izin yapmaya, ailesi ile vakit geçirmeye, stressiz bir şekilde, yarın ne olacağını düşünmeden yaşamaya hakkı olmalıdır.
Bu sorun yüzünden Gümrüklere her sene atanan birçok genç üniversite mezunu memur, çalışma saatlerini gördükten sonra göreve başlamamış, istifa etmiş veya kurum değiştirmiştir. Başka çaresi olmayan memurlar ise her sene sınavlara girmekte ve başka kurumlara geçmenin ya da başka işte çalışmanın yollarını aramaktadır.
Türkiye?de gümrük müsteşarlığı bünyesinde yeterli sayıda memur bulunmamaktadır. Özellikle nöbet usulü ve silahlı olarak çalışan gümrük muhafaza memurlarının sayısı norm kadronun oldukça altındadır. Buna rağmen iyi çalışma şartları için yeterli personel olmasına rağmen gümrük idareleri tarafından son derece keyfi uygulamalar yapılmaktadır. Her sene yapılan kpss yerleştirmelerinde gümrük muhafaza memurluğuna alım yapılmaktadır. Fakat Türkiye genelinde memur sayısı hep aynı kalmaktadır. Çünkü sayısı azımsanmayacak kadar muhafaza memuru bu çalışma şartlarını görerek kurumu terk etmektedir.
Lanet