Merhum Prof Dr Sn Nuri BİLGİN
"Psikologlar Kamuoyuna"
Ülkemiz üniversitelerinin psikoloji bölümleri ile PDR (psikolojik danışmanlık ve rehberlik veya rehberlik ve psikolojik danışmanlık) bölümleri arasındaki ilişkiler yakın bir gelecekte bir sorun yumağı olmaya doğru gitmektedir ve bunun ön işaretleri bugünden kendini göstermektedir.
2000'li yılların başlarında bazı üniversitelerin PDR bölümlerinin kendi bölümlerinden mezun olanlara 'psikolojik danışman' kabul görmemişti ve bu doğrultudaki talepler gündemden kalkmıştı. Ancak, bu bölümlerde lisans veya lisans-üstü düzeyde eğitim görmüş bazı mezunların ya da görmekte olan bazı öğrencilerin bu unvanı açıkça kullandıkları gözlenmektedir . Benzer şekilde son günlerde pek çok meslektaşımıza ulaşan duyurulara göre, yakın bir zamanda üniversitelerimizden birisinde PDR Bölümünün sorumluluğunda bir ?Psikolojik Danışmanlık Kongresi? düzenlendiği de görülmektedir.
Sanki Psikolojik Danışma ve Rehberlik alanında eğitim alan veya çalışanlarda, rehberliği atıp psikolojiye daha fazla yakınlaşma gibi bir eğilim var . Bu tür unvan kullanımları, bilinçli olsun ya da olmasın, psikologların diğer bilim ya da meslek alanlarıyla sınırlarının ihlal edilip edilmediği sorusunu akla getirmektedir. Ülkemizde psikologluk eğitimi ve mesleğini, bir yandan dünya ve AB standartlarına göre yapılandırma çabaları sürerken, diğer yandan komşu alanlara karşı kendini savunma durumunda kalınması gerçekten üzücü bir durumdur.
Şurası açık ki Eğitim Fakültelerinin Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bölümü mezunlarına "Psikolojik Danışman" unvanı verilmesi, dünyadaki ve ülkemizdeki mesleki ve akademik örgütlenme esaslarına aykırı görünmektedir . Zira ?Psikolojik Danışman? unvanı, psikolojik meslekler sınıfına girmekte ve Eğitim danışmanı ile ?Psikolog? unvanı arasındaki mesleki ve akademik ayrımları ortadan kaldırmaktadır .
ABD ve Avrupa?nın pek çok ülkesinde psikologluk mesleğinin icrası ve psikolog unvanının kullanımı yasalarla düzenlenmektedir. Bu yasaların tümü ?psikolog? unvanının kazanılmasında ilk koşul olarak üniversitelerin psikoloji bölümlerinden formasyon almayı (lisans + lisans üstü eğitim) öngörmektedir. Ülkemizde de 02.01.1984 tarihinde YÖK?ün aldığı bir kararla, psikolog unvanının ancak üniversitelerin Edebiyat ve Fen-Edebiyat Fakültelerinin psikoloji bölümlerinden mezun olanlara verilebileceği
Bir psikologun ?danışman psikolog?, ?klinik psikolog?, ?uzman psikolog? ?sosyal psikolog? gibi unvanlar alması ise, dört yıllık temel eğitimin üzerine psikolojinin ilgili alt-uzmanlık alanlarında tamamladığı yüksek lisans ve/veya doktora eğitimi ardından elde edilebilmektedir.
Bilindiği üzere, bu konuyla ilgili olarak Türk Psikologlar Derneği, psikologların eğitimi, uzmanlaşma ve çalışma alanlarının belirlenebilmesi için ?meslek yasası? projesi oluşturmuştur. Derneğimiz Avrupa Birliği?ndeki gelişme ve düzenlemelerle paralel olması amacıyla Psikologlar Derneği Avrupa Federasyonu (The European Federation of Psychologists? Association ) ile başlattığı eşgüdüm sağlama girişimlerini sürdürmelidir. Avrupa Birliğindeki uygulamalarda hem Psikoloji eğitimi ile Eğitimde Rehberlik ve Danışmanlık eğitimi arasında, hem de mezunların unvan ve iş alanları arasında farklılıklar bulunmaktadır
Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik, temelde eğitim alanındaki davranışlarla ilgilenen bir araştırma ve uzmanlık alanı olarak tanımlanmıştır. Rehberlik ve Danışmanlık Bölümlerinden mezun olan kişiler, eğitim kurumlarında örneğin rehber öğretmenlik , eğitim danışmanlığı gibi görevleri yerine getirecek donanıma sahiptirler ve nitekim halen de bu tür unvanlar altında çalışmaktadırlar . Öte yandan ülkemizde Üniversitelerarası Kurul da Doçentlik Alanları içerisinde Psikoloji bilimini Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler temel alanında tanımlarken, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık bilimini Eğitim Bilimleri ve Öğretmen Yetiştirme temel alanı içersinde tanımlamaktadır.
"Dolayısıyla Eğitim Fakültelerinin Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümlerinde 4 yıllık lisans eğitimlerini tamamlayan kişilerin, ?Psikolojik Danışman? gibi psikoloji yüksek lisansı sonrası elde edilebilecek bir unvana sahip olmaları yukarıda sayılan gerekçelere aykırıdır. Educational Counselor, Conseiller Pedagogique ) gibi unvanlar altında çalıştığı görülmektedir. Bu nedenle, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümlerinden mezun olan kişilerin ?eğitimde rehberlik, eğitimde danışmanlığın? vurgulandığı unvanlar dışında ?psikolojik danışman, danışman psikolog, psikolog? gibi unvanları kullanmaları sakıncalı görünmektedir.
Eğitim Fakülteleri?nin ?Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık? Bölüm veya Anabilim dallarının ders programlarında, pek çok psikoloji dersinin yer alması ve bu programların Psikoloji Bölümlerinin programlarına benzemesi ya da benzetilmesi, haklı bir gerekçe olamaz. PDR bölümleri ?psikolojik danışman?lar yetiştirmek? iddiasıyla ortaya çıktığında, şu soruyu sormak gerekir: Yüksek Öğretim Yasası, isabetli bir sınırlamayla, aynı üniversitede aynı değerde iki programın bulunmasına, bir başka deyişle aynı üniversitede iki farklı birimin aynı formasyon ve diplomayı vermesine izin vermemektedir. Bu açıdan PDR ve Psikoloji Bölümlerinin aynı eğitim öğretim programını izleme iddiaları, bu tür bir durum varit de olsa, ne akademik, ne etik, ne de mevzuat bakımından geçerli bir dayanak oluşturmamaktadır
Üniversite eğitiminde, çeşitli uzmanlık konularının, ilke olarak, bu uzmanlık alanlarından gelen kişiler tarafından okutulması gerekir; örneğin bir tıp dersi tıp formasyonu; bir mühendislik dersi mühendislik formasyonu almış öğretim üyeleri tarafından verilmelidir. Danışmanlık niteliğindeki meslekî hizmetlerin verilmesinde de, formasyon ve unvan ilişkisine riayet edilmelidir; örneğin pratikte sağlık danışmanlığını tıp eğitimi almayan birinin vermesi yasal olarak mümkün değildir. Aynı şekilde ?hukuk danışmanlığı?nı da hukuk formasyonu olmayan birinin vermesi ve resmen ?hukuk danışmanı? titrini alması düşünülemez.
Bu gelişmeler karşısında, gerilimi tırmandırmadan, iki alanı çatışma içine sürüklemeden ve hatta onlarla işbirliği yaparak sorunu kalıcı bir biçimde çözmek ve bir takım seçenek çözümler geliştirmek yararlı olacaktır. Örneğin;
Eğitim Fakülteleri?nin söz konusu bölümlerinin programları, asıl işlevleri olan ?pedagojik rehberlik? yönünde yeniden düzenlenebilir. Bu çerçevede söz konusu bölümlerin adındaki ?psikolojik? sıfatının tümüyle kaldırılması ve bu bölümlerin isimlerinin ?Eğitimde Rehberlik ve Danışmanlık? veya ?Pedagojik Danışmanlık? gibi bir şekil alması düşünülebilir.
Psikolojik Danışmanlık bilim alanının, psikolojinin bir uzmanlık alanı olduğu dikkate alınarak , eğer ihtiyaç varsa psikoloji bölümlerine ?psikolojik danışmanlık? adıyla yeni bir anabilim dalı açılması ve Eğitim Fakültelerindeki PDR anabilim dallarının Psikoloji bölümlerine entegre edilmesi düşünülebilir, vb, vb, vb.
Sorunun büyüyebileceğini düşündüren ve dikkati çekmek istediğim son bir husus da bugünlerde ortaya çıktı. Bir süreden beri Talim Terbiye Kurulunun Özel Öğretim Kurumlarında çalışacak personelin niteliği konusundaki çalışmalarının, psikologların çalışma alanlarını sınırlandıran bir kararla sonuçlandığı görülüyor. Bu karara atfen Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü tarafından Valiliklere gönderilen 27 Mart 2009 tarihli yazı, psikologları açıkça devre dışı bırakmaktadır. Bu son gelişme nasıl yorumlanacak? Eğitim Fakültelerinin çeşitli bölümlerinden mezun olanların çalışma alanlarını giderek daha çok genişletme eğiliminde olduklarını ve bu sürecin, psikologların da aralarında bulunduğu diğer meslek alanlarının dışlanmasıyla sonuçlanacağını söylemek abartma olmayacaktır. Belki de yanılıyorum ve boş yere kaygılanıyorum. Ama böyle de olsa, gün geçtikçe mesleki sınırları belirsizleşen ve ilişkileri problematik bir hale gelen iki alanın ilişkilerinin en kısa zamanda rasyonel bir şekilde düzenlenmesi büyük önem arzetmektedir. Özel öğretim kurumlarından psikologların dışlanması konusunda da tüm psikologlar olarak, derneğimizin öncülüğünde acil bir eylem planı (basın açıklamaları, bürokratik girişimler, demokratik tepkiler, vb) hazırlayıp harekete geçmemiz ve konuyu sürekli gündemde tutmamız gerektiğine inanıyorum.
Tüm meslektaşlarımın ve Türk Psikoloji Derneğinin dikkatine sunulur.
Saygılarımla.
Prof. Dr. Nuri Bilgin "
= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Not : Kısaca Sayın profesörün yazısı şunu iletmektedir; Siz eğitim fakültesi mezunusunuz ve gerek görev tanımı ve gerekse akademik ayrışma prensibine göre ;
Psikolojik danışman değil aksine; "Rehber Öğretmen ve Eğitim Danışmanısınız" diyor.
Haksız mı dersiniz Peki ? İşte o ayrıntı da burada 3. paragrafta yer almıştır:
Şurası açık ki Eğitim Fakültelerinin Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bölümü mezunlarına ?Psikolojik Danışman? unvanı verilmesi, dünyadaki ve ülkemizdeki mesleki ve akademik örgütlenme esaslarına aykırı görünmektedir . Zira ?Psikolojik Danışman? unvanı, psikolojik meslekler sınıfına girmekte ve Eğitim danışmanı ile ?Psikolog? unvanı arasındaki mesleki ve akademik ayrımları ortadan kaldırmaktadır.
Merhum Prof Dr Sn Nuri BİLGİN
"Psikologlar Kamuoyuna"
Ülkemiz üniversitelerinin psikoloji bölümleri ile PDR (psikolojik danışmanlık ve rehberlik veya rehberlik ve psikolojik danışmanlık) bölümleri arasındaki ilişkiler yakın bir gelecekte bir sorun yumağı olmaya doğru gitmektedir ve bunun ön işaretleri bugünden kendini göstermektedir.
2000'li yılların başlarında bazı üniversitelerin PDR bölümlerinin kendi bölümlerinden mezun olanlara 'psikolojik danışman' kabul görmemişti ve bu doğrultudaki talepler gündemden kalkmıştı. Ancak, bu bölümlerde lisans veya lisans-üstü düzeyde eğitim görmüş bazı mezunların ya da görmekte olan bazı öğrencilerin bu unvanı açıkça kullandıkları gözlenmektedir . Benzer şekilde son günlerde pek çok meslektaşımıza ulaşan duyurulara göre, yakın bir zamanda üniversitelerimizden birisinde PDR Bölümünün sorumluluğunda bir ?Psikolojik Danışmanlık Kongresi? düzenlendiği de görülmektedir.
Sanki Psikolojik Danışma ve Rehberlik alanında eğitim alan veya çalışanlarda, rehberliği atıp psikolojiye daha fazla yakınlaşma gibi bir eğilim var . Bu tür unvan kullanımları, bilinçli olsun ya da olmasın, psikologların diğer bilim ya da meslek alanlarıyla sınırlarının ihlal edilip edilmediği sorusunu akla getirmektedir. Ülkemizde psikologluk eğitimi ve mesleğini, bir yandan dünya ve AB standartlarına göre yapılandırma çabaları sürerken, diğer yandan komşu alanlara karşı kendini savunma durumunda kalınması gerçekten üzücü bir durumdur.
Şurası açık ki Eğitim Fakültelerinin Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bölümü mezunlarına "Psikolojik Danışman" unvanı verilmesi, dünyadaki ve ülkemizdeki mesleki ve akademik örgütlenme esaslarına aykırı görünmektedir . Zira ?Psikolojik Danışman? unvanı, psikolojik meslekler sınıfına girmekte ve Eğitim danışmanı ile ?Psikolog? unvanı arasındaki mesleki ve akademik ayrımları ortadan kaldırmaktadır .
ABD ve Avrupa?nın pek çok ülkesinde psikologluk mesleğinin icrası ve psikolog unvanının kullanımı yasalarla düzenlenmektedir. Bu yasaların tümü ?psikolog? unvanının kazanılmasında ilk koşul olarak üniversitelerin psikoloji bölümlerinden formasyon almayı (lisans + lisans üstü eğitim) öngörmektedir. Ülkemizde de 02.01.1984 tarihinde YÖK?ün aldığı bir kararla, psikolog unvanının ancak üniversitelerin Edebiyat ve Fen-Edebiyat Fakültelerinin psikoloji bölümlerinden mezun olanlara verilebileceği
Bir psikologun ?danışman psikolog?, ?klinik psikolog?, ?uzman psikolog? ?sosyal psikolog? gibi unvanlar alması ise, dört yıllık temel eğitimin üzerine psikolojinin ilgili alt-uzmanlık alanlarında tamamladığı yüksek lisans ve/veya doktora eğitimi ardından elde edilebilmektedir.
Bilindiği üzere, bu konuyla ilgili olarak Türk Psikologlar Derneği, psikologların eğitimi, uzmanlaşma ve çalışma alanlarının belirlenebilmesi için ?meslek yasası? projesi oluşturmuştur. Derneğimiz Avrupa Birliği?ndeki gelişme ve düzenlemelerle paralel olması amacıyla Psikologlar Derneği Avrupa Federasyonu (The European Federation of Psychologists? Association ) ile başlattığı eşgüdüm sağlama girişimlerini sürdürmelidir. Avrupa Birliğindeki uygulamalarda hem Psikoloji eğitimi ile Eğitimde Rehberlik ve Danışmanlık eğitimi arasında, hem de mezunların unvan ve iş alanları arasında farklılıklar bulunmaktadır
Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik, temelde eğitim alanındaki davranışlarla ilgilenen bir araştırma ve uzmanlık alanı olarak tanımlanmıştır. Rehberlik ve Danışmanlık Bölümlerinden mezun olan kişiler, eğitim kurumlarında örneğin rehber öğretmenlik , eğitim danışmanlığı gibi görevleri yerine getirecek donanıma sahiptirler ve nitekim halen de bu tür unvanlar altında çalışmaktadırlar . Öte yandan ülkemizde Üniversitelerarası Kurul da Doçentlik Alanları içerisinde Psikoloji bilimini Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler temel alanında tanımlarken, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık bilimini Eğitim Bilimleri ve Öğretmen Yetiştirme temel alanı içersinde tanımlamaktadır.
"Dolayısıyla Eğitim Fakültelerinin Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümlerinde 4 yıllık lisans eğitimlerini tamamlayan kişilerin, ?Psikolojik Danışman? gibi psikoloji yüksek lisansı sonrası elde edilebilecek bir unvana sahip olmaları yukarıda sayılan gerekçelere aykırıdır. Educational Counselor, Conseiller Pedagogique ) gibi unvanlar altında çalıştığı görülmektedir. Bu nedenle, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümlerinden mezun olan kişilerin ?eğitimde rehberlik, eğitimde danışmanlığın? vurgulandığı unvanlar dışında ?psikolojik danışman, danışman psikolog, psikolog? gibi unvanları kullanmaları sakıncalı görünmektedir.
Eğitim Fakülteleri?nin ?Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık? Bölüm veya Anabilim dallarının ders programlarında, pek çok psikoloji dersinin yer alması ve bu programların Psikoloji Bölümlerinin programlarına benzemesi ya da benzetilmesi, haklı bir gerekçe olamaz. PDR bölümleri ?psikolojik danışman?lar yetiştirmek? iddiasıyla ortaya çıktığında, şu soruyu sormak gerekir: Yüksek Öğretim Yasası, isabetli bir sınırlamayla, aynı üniversitede aynı değerde iki programın bulunmasına, bir başka deyişle aynı üniversitede iki farklı birimin aynı formasyon ve diplomayı vermesine izin vermemektedir. Bu açıdan PDR ve Psikoloji Bölümlerinin aynı eğitim öğretim programını izleme iddiaları, bu tür bir durum varit de olsa, ne akademik, ne etik, ne de mevzuat bakımından geçerli bir dayanak oluşturmamaktadır
Üniversite eğitiminde, çeşitli uzmanlık konularının, ilke olarak, bu uzmanlık alanlarından gelen kişiler tarafından okutulması gerekir; örneğin bir tıp dersi tıp formasyonu; bir mühendislik dersi mühendislik formasyonu almış öğretim üyeleri tarafından verilmelidir. Danışmanlık niteliğindeki meslekî hizmetlerin verilmesinde de, formasyon ve unvan ilişkisine riayet edilmelidir; örneğin pratikte sağlık danışmanlığını tıp eğitimi almayan birinin vermesi yasal olarak mümkün değildir. Aynı şekilde ?hukuk danışmanlığı?nı da hukuk formasyonu olmayan birinin vermesi ve resmen ?hukuk danışmanı? titrini alması düşünülemez.
Bu gelişmeler karşısında, gerilimi tırmandırmadan, iki alanı çatışma içine sürüklemeden ve hatta onlarla işbirliği yaparak sorunu kalıcı bir biçimde çözmek ve bir takım seçenek çözümler geliştirmek yararlı olacaktır. Örneğin;
Eğitim Fakülteleri?nin söz konusu bölümlerinin programları, asıl işlevleri olan ?pedagojik rehberlik? yönünde yeniden düzenlenebilir. Bu çerçevede söz konusu bölümlerin adındaki ?psikolojik? sıfatının tümüyle kaldırılması ve bu bölümlerin isimlerinin ?Eğitimde Rehberlik ve Danışmanlık? veya ?Pedagojik Danışmanlık? gibi bir şekil alması düşünülebilir.
Psikolojik Danışmanlık bilim alanının, psikolojinin bir uzmanlık alanı olduğu dikkate alınarak , eğer ihtiyaç varsa psikoloji bölümlerine ?psikolojik danışmanlık? adıyla yeni bir anabilim dalı açılması ve Eğitim Fakültelerindeki PDR anabilim dallarının Psikoloji bölümlerine entegre edilmesi düşünülebilir, vb, vb, vb.
Sorunun büyüyebileceğini düşündüren ve dikkati çekmek istediğim son bir husus da bugünlerde ortaya çıktı. Bir süreden beri Talim Terbiye Kurulunun Özel Öğretim Kurumlarında çalışacak personelin niteliği konusundaki çalışmalarının, psikologların çalışma alanlarını sınırlandıran bir kararla sonuçlandığı görülüyor. Bu karara atfen Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü tarafından Valiliklere gönderilen 27 Mart 2009 tarihli yazı, psikologları açıkça devre dışı bırakmaktadır. Bu son gelişme nasıl yorumlanacak? Eğitim Fakültelerinin çeşitli bölümlerinden mezun olanların çalışma alanlarını giderek daha çok genişletme eğiliminde olduklarını ve bu sürecin, psikologların da aralarında bulunduğu diğer meslek alanlarının dışlanmasıyla sonuçlanacağını söylemek abartma olmayacaktır. Belki de yanılıyorum ve boş yere kaygılanıyorum. Ama böyle de olsa, gün geçtikçe mesleki sınırları belirsizleşen ve ilişkileri problematik bir hale gelen iki alanın ilişkilerinin en kısa zamanda rasyonel bir şekilde düzenlenmesi büyük önem arzetmektedir. Özel öğretim kurumlarından psikologların dışlanması konusunda da tüm psikologlar olarak, derneğimizin öncülüğünde acil bir eylem planı (basın açıklamaları, bürokratik girişimler, demokratik tepkiler, vb) hazırlayıp harekete geçmemiz ve konuyu sürekli gündemde tutmamız gerektiğine inanıyorum.
Tüm meslektaşlarımın ve Türk Psikoloji Derneğinin dikkatine sunulur.
Saygılarımla.
Prof. Dr. Nuri Bilgin "
= = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =
Not : Kısaca Sayın profesörün yazısı şunu iletmektedir; Siz eğitim fakültesi mezunusunuz ve gerek görev tanımı ve gerekse akademik ayrışma prensibine göre ;
Psikolojik danışman değil aksine; "Rehber Öğretmen ve Eğitim Danışmanısınız" diyor.
Haksız mı dersiniz Peki ? İşte o ayrıntı da burada 3. paragrafta yer almıştır:
Şurası açık ki Eğitim Fakültelerinin Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bölümü mezunlarına ?Psikolojik Danışman? unvanı verilmesi, dünyadaki ve ülkemizdeki mesleki ve akademik örgütlenme esaslarına aykırı görünmektedir . Zira ?Psikolojik Danışman? unvanı, psikolojik meslekler sınıfına girmekte ve Eğitim danışmanı ile ?Psikolog? unvanı arasındaki mesleki ve akademik ayrımları ortadan kaldırmaktadır.
EricContana
"Rehber öğretmenlerimiz birer ÖĞRETMEN ve ilave olarak EĞİTİM DANIŞMANIDIRLAR. Buna dair çok sayıda kaynakça mevcuttur." diye bir ifadeniz var. bende size yüzlerce okul psikolojik danışmanları hakkında literatür bilgisi sunabilirim.
https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/giris.jsp giriş yapın psikolojik danışman yazın, sadece ülkemizde yüzlerce kaynak var. bunlar resmi kaynaklar öyle absürt site kaynakları değil ayrıca.
"eskiyara"