Gerekçeli Karar Hakkı (mahkemenin verdiği karar gerekçeli mi? değil mi?
hakkınızda verilen kararın gerekçeli olup olmadığı nasıl anlaşılır?
Kararların gerekçeli yazılması zorunluluğu Anayasa nın 141. maddesinin 3. fıkrasında Bütün mahkemelerin her türlü kararları gerekçeli olarak yazılır... hükmü yer almaktadır. Adil yargılanma hakkı ise, Anayasa nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti kavramının en önemli parçası olan, bireylerin temel haklarını korunmasına ilişkindir.
Nitekim adil yargılanma hakkının içerdiği pek çok ilke veya hak Anayasa nın çeşitli maddelerinde örneğin hak arama hürriyetini düzenleyen 36. maddede, suç ve cezaların esaslarını belirleyen 38. maddede, mahkemelerin bağımsızlığını, hakimlik ve savcılık teminatını düzenleyen 138. ve 139. maddelerde, duruşmaların açık ve kararların gerekçeli olmasına ilişkin 141. maddede ve mahkemelerin kuruluşuna ilişkin 142. maddede yer almıştır.
Anayasa nın 03.10.2001 tarih ve 4709 sayılı Kanun ile değişik 36. maddenin 1. fıkrası "Herkes, meşrû vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ve adil yargılanma hakkına sahiptir şeklindedir.
Yüksek Mahkeme, kararların gerekçeli olması gerektiğini şöyle ifade etmiştir:
...ilke olarak mahkeme kararlarının gerekçeli olması, adil yargılanma hakkının bir gereğidir. Derece mahkemeleri, dava konusu maddî olay ve olguların kanıtlanmasını, delillerin değerlendirilmesini, hukuk kurallarının yorumlanması ve uygulanmasını, uyuşmazlıkla ilgili vardığı sonucu, sonuca varılmasında kullandığı takdir yetkisinin sebeplerini mâkûl bir şekilde gerekçelendirmek zorundadır. Bu gerekçelerin oluşturulmasında açıkça bir keyfilik görüntüsünün olmaması ve mâkûl bir biçimde gerekçe gösterilmesi hâlinde adil yargılanma hakkının ihlâlinden söz edilemez...(AYM Kararı,B.No:2013/1235 T:18.06.2013.)
Mahkeme ayrıca bu vesileyle mâkûl gerekçe kavramını da aydınlatmıştır. Mahkemeye göre,
Mâkûl gerekçe; davaya konu olay ve olguların mahkemece nasıl nitelendirildiğini, kurulan hükmün hangi nedenlere ve hukuksal düzenlemelere dayandırıldığını ortaya koyacak, olay ve olgular ile hüküm arasındaki bağlantıyı gösterecek nitelikte olması gerekmektedir. Zira tarafların o dava yönünden, hukuk düzenince hangi nedenle haklı veya haksız görüldüklerini anlayıp değerlendirebilmeleri için ortada usulüne uygun şekilde oluşturulmuş, hükmün hangi nedenle o içerik ve kapsamda verildiğini gösteren, ifadeleri özenle seçilmiş ve kuşkuya yer vermeyecek açıklıktaki bir gerekçe bölümünün ve buna uyumlu hüküm fıkralarının bulunması zorunludur. (AYM Kararı, B.No: 2013/8397 T:16.10.2014; AYM Kararı, B.No: 2013/2447 T:12.11.2013; AYM Kararı, B.No: 2014/768 T:10.12.2014.)
Gerekçeli Karar Hakkı (mahkemenin verdiği karar gerekçeli mi? değil mi?
hakkınızda verilen kararın gerekçeli olup olmadığı nasıl anlaşılır?
Kararların gerekçeli yazılması zorunluluğu Anayasa nın 141. maddesinin 3. fıkrasında Bütün mahkemelerin her türlü kararları gerekçeli olarak yazılır... hükmü yer almaktadır. Adil yargılanma hakkı ise, Anayasa nın 2. maddesinde belirtilen hukuk devleti kavramının en önemli parçası olan, bireylerin temel haklarını korunmasına ilişkindir.
Nitekim adil yargılanma hakkının içerdiği pek çok ilke veya hak Anayasa nın çeşitli maddelerinde örneğin hak arama hürriyetini düzenleyen 36. maddede, suç ve cezaların esaslarını belirleyen 38. maddede, mahkemelerin bağımsızlığını, hakimlik ve savcılık teminatını düzenleyen 138. ve 139. maddelerde, duruşmaların açık ve kararların gerekçeli olmasına ilişkin 141. maddede ve mahkemelerin kuruluşuna ilişkin 142. maddede yer almıştır.
Anayasa nın 03.10.2001 tarih ve 4709 sayılı Kanun ile değişik 36. maddenin 1. fıkrası "Herkes, meşrû vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ve adil yargılanma hakkına sahiptir şeklindedir.
Yüksek Mahkeme, kararların gerekçeli olması gerektiğini şöyle ifade etmiştir:
...ilke olarak mahkeme kararlarının gerekçeli olması, adil yargılanma hakkının bir gereğidir. Derece mahkemeleri, dava konusu maddî olay ve olguların kanıtlanmasını, delillerin değerlendirilmesini, hukuk kurallarının yorumlanması ve uygulanmasını, uyuşmazlıkla ilgili vardığı sonucu, sonuca varılmasında kullandığı takdir yetkisinin sebeplerini mâkûl bir şekilde gerekçelendirmek zorundadır. Bu gerekçelerin oluşturulmasında açıkça bir keyfilik görüntüsünün olmaması ve mâkûl bir biçimde gerekçe gösterilmesi hâlinde adil yargılanma hakkının ihlâlinden söz edilemez...(AYM Kararı,B.No:2013/1235 T:18.06.2013.)
Mahkeme ayrıca bu vesileyle mâkûl gerekçe kavramını da aydınlatmıştır. Mahkemeye göre,
Mâkûl gerekçe; davaya konu olay ve olguların mahkemece nasıl nitelendirildiğini, kurulan hükmün hangi nedenlere ve hukuksal düzenlemelere dayandırıldığını ortaya koyacak, olay ve olgular ile hüküm arasındaki bağlantıyı gösterecek nitelikte olması gerekmektedir. Zira tarafların o dava yönünden, hukuk düzenince hangi nedenle haklı veya haksız görüldüklerini anlayıp değerlendirebilmeleri için ortada usulüne uygun şekilde oluşturulmuş, hükmün hangi nedenle o içerik ve kapsamda verildiğini gösteren, ifadeleri özenle seçilmiş ve kuşkuya yer vermeyecek açıklıktaki bir gerekçe bölümünün ve buna uyumlu hüküm fıkralarının bulunması zorunludur. (AYM Kararı, B.No: 2013/8397 T:16.10.2014; AYM Kararı, B.No: 2013/2447 T:12.11.2013; AYM Kararı, B.No: 2014/768 T:10.12.2014.)
E.Kayı Han
