Çapanoğlu Büyük Camii
Yozgat il merkezi İstanbulluoğlu Mahallesi'nde Cumhuriyet Meydanı yakınında bulunan bu cami, kitabesinden öğrenildiğine göre Bozok Sancağı Valisi Çapanoğlu Mustafa Bey tarafından hicri 1193 (1779) yılında yaptırılmıştır. Halk arasında Büyük Cami veya Ulu Cami olarak da anılmaktadır. Saat kulesi ile birlikte Yozgat'ın sembolü durumundadır.
Cami kesme taştan 2 ayrı dönemde yapılmıştır. Bunlardan İçeri cami denilen ve yapının güneyini oluşturan bölüm 1779 yılında Çapanoğlu Mustafa Bey'in yaptırdığı kısımdır. Buna kuzeyden eklenmiş olan Dışarı Cami denilen mekân ise bugünki giriş revakı üzerindeki kitabeden öğrenildiğine göre Mustafa Bey'in kardeşi Süleyman Bey tarafından hicri 1208 (1793?1794) yılında yaptırılmıştır. Caminin 2 vakfiyesi olup, bunlardan hicri 1195 (1780) tarihli vakfiye Mustafa Bey tarafından, hicri 1208 (1793) tarihli vakfiye de Süleyman Bey tarafından düzenlenmiştir. Süleyman Bey'in oğlu Abdülfettah Bey'in de hicri 1212 (1798) tarihli vakfiyesi bulunmaktadır.
Kesme taştan yapılmış olan caminin güney bölümü dikdörtgen planlıdır. İbadet mekânı 2 kalın paye ve 3 duvar üzerine dayanan 15.15 m. çapında bir kubbe ile örtülmüştür. Kubbeye geçiş tromplarla sağlanmıştır. İbadet mekânının kuzeyinde enlemesine dikdörtgen planlı bir bölüm daha bulunmaktadır. 2 kemerle 3 bölüme ayrılan bu mekânın üstü mahfil olarak hazırlanmıştır. Bu bölümün üzeri 2 yanda birer küçük kubbe, ortada da ayna tonoz ile örtülmüştür. İlk yapımında caminin son cemaat yeri olarak düşünülen bu mekâna diğer bölüm eklenince fonksiyonu tamamen değişmiştir. Bu yeni bölümün üzeri de aynı örtü sistemi ile örtülmüştür.
Caminin kare planlı ibadet mekânı tromplu merkezi bir kubbe ile örtülmüştür. Bu bölüm 2 yan kenarda altlı üstlü 3'er, mihrabın 2 yanında da 1'er pencere ile aydınlatılmıştır. Caminin tüm bölümleri ve kubbe kasnağı da dâhil olmak üzere 54 pencere ile aydınlatılmıştır. Mihrap dışarıya çıkıntı yapacak biçimdedir. Kirli beyaz, yeşil ve bej renkli mermerden işlenmiş olan mihrap, 2 yanda çifte sütunlarla sınırlandırılmıştır. Bunun yanındaki minber de renkli
mermerlerden dekoratif biçimde yapılmıştır.
Caminin bezemesi barok üslupta olup, bu tür bezemenin Anadolu'daki en erken örneklerinden birisidir. Giriş kapısının çevresinde renkli mermerlere işlenmiş akantus yaprakları, istiridye nişleri, "S" ve "C" kıvrımlı kabartmalar bulunmaktadır. Ayrıca iç mekân natürmort ağırlıklı ve peyzaj görünümlü kalem işleri ile bezenmiştir. İbadet mekânının ilk sıra pencerelerinin üzerine lacivert zemin üzerine beyaz renkte girift bir nesih yazı ile Fetih suresi yazılmıştır. Bu yazı frizi 3 duvar boyunca da bir şerit halinde uzanmaktadır.
Caminin minaresi kare kaide üzerinde, yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir. Ancak 2 bölümün birbirine eklenmesinden ötürü de minare batı cephesinin ortasında kalmıştır.
Caminin doğu cephesinde kare planlı, üzeri kubbeli kesme taştan Çapanoğulları ailesinin türbesi bulunmaktadır. Bu türbeye caminin içerisinden girilmektedir. Caminin şadırvanı avlu içerisinde olup, eski şadırvanın parçalarının kullanılması ile yeniden yapılmıştır.
Çapanoğlu Büyük Camii
Yozgat il merkezi İstanbulluoğlu Mahallesi'nde Cumhuriyet Meydanı yakınında bulunan bu cami, kitabesinden öğrenildiğine göre Bozok Sancağı Valisi Çapanoğlu Mustafa Bey tarafından hicri 1193 (1779) yılında yaptırılmıştır. Halk arasında Büyük Cami veya Ulu Cami olarak da anılmaktadır. Saat kulesi ile birlikte Yozgat'ın sembolü durumundadır.
Cami kesme taştan 2 ayrı dönemde yapılmıştır. Bunlardan İçeri cami denilen ve yapının güneyini oluşturan bölüm 1779 yılında Çapanoğlu Mustafa Bey'in yaptırdığı kısımdır. Buna kuzeyden eklenmiş olan Dışarı Cami denilen mekân ise bugünki giriş revakı üzerindeki kitabeden öğrenildiğine göre Mustafa Bey'in kardeşi Süleyman Bey tarafından hicri 1208 (1793?1794) yılında yaptırılmıştır. Caminin 2 vakfiyesi olup, bunlardan hicri 1195 (1780) tarihli vakfiye Mustafa Bey tarafından, hicri 1208 (1793) tarihli vakfiye de Süleyman Bey tarafından düzenlenmiştir. Süleyman Bey'in oğlu Abdülfettah Bey'in de hicri 1212 (1798) tarihli vakfiyesi bulunmaktadır.
Kesme taştan yapılmış olan caminin güney bölümü dikdörtgen planlıdır. İbadet mekânı 2 kalın paye ve 3 duvar üzerine dayanan 15.15 m. çapında bir kubbe ile örtülmüştür. Kubbeye geçiş tromplarla sağlanmıştır. İbadet mekânının kuzeyinde enlemesine dikdörtgen planlı bir bölüm daha bulunmaktadır. 2 kemerle 3 bölüme ayrılan bu mekânın üstü mahfil olarak hazırlanmıştır. Bu bölümün üzeri 2 yanda birer küçük kubbe, ortada da ayna tonoz ile örtülmüştür. İlk yapımında caminin son cemaat yeri olarak düşünülen bu mekâna diğer bölüm eklenince fonksiyonu tamamen değişmiştir. Bu yeni bölümün üzeri de aynı örtü sistemi ile örtülmüştür.
Caminin kare planlı ibadet mekânı tromplu merkezi bir kubbe ile örtülmüştür. Bu bölüm 2 yan kenarda altlı üstlü 3'er, mihrabın 2 yanında da 1'er pencere ile aydınlatılmıştır. Caminin tüm bölümleri ve kubbe kasnağı da dâhil olmak üzere 54 pencere ile aydınlatılmıştır. Mihrap dışarıya çıkıntı yapacak biçimdedir. Kirli beyaz, yeşil ve bej renkli mermerden işlenmiş olan mihrap, 2 yanda çifte sütunlarla sınırlandırılmıştır. Bunun yanındaki minber de renkli
mermerlerden dekoratif biçimde yapılmıştır.
Caminin bezemesi barok üslupta olup, bu tür bezemenin Anadolu'daki en erken örneklerinden birisidir. Giriş kapısının çevresinde renkli mermerlere işlenmiş akantus yaprakları, istiridye nişleri, "S" ve "C" kıvrımlı kabartmalar bulunmaktadır. Ayrıca iç mekân natürmort ağırlıklı ve peyzaj görünümlü kalem işleri ile bezenmiştir. İbadet mekânının ilk sıra pencerelerinin üzerine lacivert zemin üzerine beyaz renkte girift bir nesih yazı ile Fetih suresi yazılmıştır. Bu yazı frizi 3 duvar boyunca da bir şerit halinde uzanmaktadır.
Caminin minaresi kare kaide üzerinde, yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir. Ancak 2 bölümün birbirine eklenmesinden ötürü de minare batı cephesinin ortasında kalmıştır.
Caminin doğu cephesinde kare planlı, üzeri kubbeli kesme taştan Çapanoğulları ailesinin türbesi bulunmaktadır. Bu türbeye caminin içerisinden girilmektedir. Caminin şadırvanı avlu içerisinde olup, eski şadırvanın parçalarının kullanılması ile yeniden yapılmıştır.